W ramach współpracy ze Szkołą nr 107 Pracownia zapewnia opiekę psychologiczną jej uczniom, natomiast studenci psychologii UJ odbywają tu praktyki i specjalistyczne kursy poświęcone problemom diagnozy i terapii nieprawidłowości rozwoju u dzieci. Mają oni zatem możliwość uzyskania wstępnych umiejętności diagnostycznych i terapeutycznych, a także poznania kwestii etycznych związanych z pracą z dziećmi w wieku szkolnym. Badania prowadzone przez studentów odbywają się pod kierunkiem pracowników prowadzących zajęcia.
Opieką psychologiczną obejmujemy również dzieci pracowników Instytutu Psychologii oraz współpracującej Szkoły.
Wyniki badań diagnostycznych wykorzystywane są przede wszystkim w pracy terapeutycznej z dziećmi i ich rodzinami, ale są również opracowywane w postaci publikacji i wystąpień na konferencjach psychologicznych. W Pracowni prowadzone są również badania naukowe, głównie nad specyficznymi trudnościami w uczeniu się.
Badania diagnostyczne dzieci podejmowane są stosownie do problemów zgłaszanych przez ich rodziców lub opiekunów, którym przekazywana jest informacja o wynikach oraz zalecenia odnośnie form pomocy dziecku. Bardzo często powodem zgłoszeń dzieci do badań są niepowodzenia w nauce. Ich przyczyny mogą być uogólnione (związane z obniżeniem poziomu rozwoju intelektualnego), ale też, znacznie częściej, mogą wynikać z deficytów rozwoju poznawczego. Duże znaczenie przywiązujemy więc do wykrywania przyczyn trudności w uczeniu się, by możliwie wcześnie poznać istotę problemów dzieci i podjąć zajęcia wspomagające ich rozwój. Ma to również na celu zapobieganie poważnym konsekwencjom niepowodzeń szkolnych takich jak lęk przed szkołą czy obniżona samoocena dzieci. Od kilku lat również nasi studenci chętnie włączają się do prowadzenia dodatkowych zajęć z dziećmi.
Obok trudności w nauce, duża grupa zgłoszeń to problemy natury społeczno - emocjonalnej, szczególnie zaburzenia lękowe, a także zaburzenia zachowania, często związane z trudną sytuacją rodzinną lub doświadczaniem sytuacji traumatycznej wśród najbliższych. Poznanie ich uwarunkowań pozwala na podjęcie, wspólnie z rodzicami, właściwych oddziaływań terapeutycznych. W takich przypadkach szczególnie istotna jest współpraca z nauczycielami, pozwalająca zapewnić dzieciom z rozmaitymi problemami jak najlepsze funkcjonowanie w klasie oraz praca z całym zespołem klasowym. Z tego powodu od roku szkolnego 2015/2016 mgr Anna Stypuła prowadzi warsztaty dla uczniów wspomagające umiejętności związane z funkcjonowaniem i rozwiązywaniem konfliktów w grupie rówieśniczej.
Mgr Katarzyna Szklarczyk
Kwiecień 2021 r. W ramach rozwijania działalności wspierającej dzieci, rodziców i nauczycieli w czasie pandemii mgr Anna Stypuła zainicjowała nowy cykl. Na stronie w zakładce wydarzenia będą regularnie pojawiać się linki do ciekawych spotkań, wydarzeń, pomocy, książek i artykułów.
Na początek temat, niestety, niezwykle aktualny – depresja nastolatków. Ze względu na sytuację epidemiczną, ale również wyzwania współczesnego świata oraz zadania rozwojowe, którym powinna podołać, młodzież coraz częściej doświadcza zaburzeń nastroju, w tym również depresji. Mimo powagi tematu i wzrastającej świadomości rodziców i nauczycieli, młodzi ludzie nadal często doświadczają niezrozumienia i osamotnienia w swoich problemach lub wręcz ich lekceważenia. Dlatego chcę polecić stronę kampanii społecznej Forum przeciw depresji (https://forumprzeciwdepresji.pl/nastoletnia-depresja). W zakładce nastoletnia depresja rodzice, nauczyciele i młodzież znajdą wiele przydatnych, profesjonalnie, ale również bardzo przystępnie przygotowanych materiałów, także wideo, które pomogą rozpoznać problem, podpowiedzą, gdzie szukać pomocy oraz jak samemu skutecznie wesprzeć chorującego nastolatka. Szczególnie cenne jest uwzględnienie wielu perspektyw – młodzieży, ich rodzin oraz specjalistów.
Marzec 2021 r. Podczas kolejnego zamknięcia, mimo przejścia przez uczniów szkół podstawowych na nauczanie zdalne, psycholożka pracująca w Pracowni miała możliwość osobistego przyjmowania dzieci oraz ich rodziców na terenie szkoły. Spotkania diagnostyczne, terapeutyczne i konsultacyjne odbywały się z zachowaniem wszelkich środków bezpieczeństwa, ale, mimo wielu utrudnień, umożliwiały skuteczniejszą interwencję oraz bardziej rzetelną ocenę pojawiających się trudności. To szczególnie ważne, gdyż większość zgłaszanych przez dzieci, ich rodziców i nauczycieli problemów w dużej mierze była związana z przeniesieniem edukacji i codziennego życia w „tryb online”. Dlatego sama możliwość spotkania z psychologiem „twarzą w twarz” okazywała się być bardzo wspierająca, a dzieci wprost deklarowały, jakie to dla nich ważne, pomocne i przyjemne.
Październik 2020 r. Ogłoszona została możliwość odbycia wolontariatu w Pracowni Psychologii Dziecka Instytutu Psychologii UJ w roku akademickim 2020/21. Ze względu na obostrzenia związane z sytuacją pandemiczną odbywał się on w bardzo okrojonej formie, dla limitowanej liczby studentów. Wolontariat daje studentom możliwość zapoznania się z metodami stymulowania rozwoju dzieci w wieku szkolnym z trudnościami w uczeniu się, a uczniom zapewnia dodatkową, indywidualną pomoc niezbędną do osiągnięcia sukcesu edukacyjnego.
Październik 2020 r. W dniu 10 października w parku Kościuszki, w imieniu wszystkich pracowników dr Jadwiga Wrońska, która z dniem 30 września zakończyła pracę w UJ, otrzymała symboliczny prezent wraz z wielkimi podziękowania za jej pracę w Pracowni, dla Pracowni i wielu pokoleń studentów Instytutu Psychologii UJ (patrz: Galeria).
Czerwiec – październik 2020 r. Przez okres wakacji oraz na początku roku szkolnego 2020/21 w szkole oraz w Pracowni odbywał się konieczny, duży remont instalacji elektrycznych, a przez ten czas psycholożka z Pracowni pracowała w pomieszczeniach zastępczych, w systemie hybrydowym.
Marzec 2020 roku – Pierwsze zamknięcie. Ostatnie zajęcia dydaktyczne przed zamknięciem szkół i uczelni z powodu pandemii odbyły się 10 marca. Do końca semestru oba kursy dr Jadwigi Wrońskiej dotyczące dysleksji oraz diagnozy inteligencji odbywały się w trybie zdalnym. Ze względu na fizyczne zamknięcie budynku szkoły, wsparcie uczniów, nauczycieli i rodziców początkowo odbywało się wyłącznie zdalnie, przez rozmowy telefoniczne, video-rozmowy z użyciem różnych komunikatorów, wymianę poczty elektronicznej. Gdy tylko stało się to możliwe, mgr Anna Stypuła powróciła do pracy w trybie hybrydowym – spotkania diagnostyczne oraz te o charakterze wsparcia dziećmi i młodzieżą odbywały się na terenie szkoły, a rozmowy z rodzicami i nauczycielami nadal głównie zdalnie. Obostrzenia oraz procedury zapewniające bezpieczeństwo zarówno badanym, jak i badającej sprawiły, że proces dokonywania diagnozy był znacznie wolniejszy oraz napotykał na wiele dodatkowych trudności, jednak był możliwy, szczególnie w przypadku dzieci u których nie można go było przełożyć.
27 października 2017 r. W Instytucie Psychologii odbyła się sesja jubileuszowa z okazji 40 lat funkcjonowania Pracowni Psychologii Dziecka. W sesji wzięli udział przedstawiciele władz – Dziekan Wydziału Filozoficznego prof. dr hab. Jarosław Górniaka, Dyrektor Instytutu dr hab. Michał Wierzchoń. Uczestniczyli w niej pracownicy Instytutu, psychologowie, pedagogowie i nauczyciele obu szkół współpracujących z Pracownią.
Wśród gości była dr hab. Grażyna Makiełło-Jarża, współtwórczyni Pracowni, która na wstępie, wraz z dr Jadwigą Wrońską, przedstawiła krótki rys historyczny. W wystąpieniach naukowych prof. dr hab. Aleksandra Tokarz mówiła o tym, co badania naukowe mogą wnieść do praktyki, dr Krystian Barzykowski o roli odmienności kulturowej w diagnozie, a dr Jadwiga Wrońska o problemach w badaniach nad dysleksją.
W drugiej części byli i obecni psychologowie, m.in. mgr Ewa Nowak i mgr Wanda Papugowa dzieliły się informacjami o pracy psychologa w różnych okresach działania Pracowni. Przedstawione zostało również znaczenie pracy psychologa w szkole z perspektywy nauczyciela, w tym przypadku polonisty mgr Piotra Majcherczyka (SP 107).
Na zakończenie dr hab. Marta Białecka-Pikul omówiła przeprowadzone w Pracowni badania, których wyniki wykorzystano w pracach naukowych (patrz Galeria: pamiątkowe zdjęcia i program sesji)
Czerwiec 2017 roku. Pracownię odwiedził dyrektor Instytutu Psychologii dr hab. Michała Wierzchoń (patrz: Galeria).
Maj 2017 r. Z działalnością Pracowni i szkoły zapoznała się prof. Elizabeth Lefler z University of Northern Iowa, która pracowała w Instytucie w ramach stypendium Fulbrighta. Prof. Lefler jest specjalistką psychologii klinicznej dzieci, szczególnie zespołu ADHD (u dzieci i dorosłych) i na ten temat prowadziła kursy dla studentów i wykłady w naszym Instytucie (patrz: Galeria).
Grudzień 2016 r. Dr Jadwiga Wrońska i mgr Anna Stypuła zainaugurowały cykl otwartych spotkań w ramach Kawiarni Naukowej Instytutu Psychologii. Problemy związane z naddiagnozowaniem zaburzeń u dzieci przedstawione zostały w wystąpieniu zatytułowanym „Nie każdy outsider ma autyzm” (wsp. z mgr Anną Szczypczyk). Poruszane kontrowersje rozpoczęły ważną, zarówno dla praktyki jak i nauki, dyskusję (patrz: Galeria).
Marzec 2015 r. Wizyta w Pracowni dyrektora Instytutu prof. dr hab. Władysława Łosiaka (patrz: Galeria).
Styczeń 2015 r. Powstała strona naszej Pracowni, panu dr. Krystianowi Barzykowskiemu dziękujemy za jej projekt i kilkuletnie administrowanie stroną.
Więcej zdjęć znajduje się tutaj.
Pracownia powstała w 1977 roku z inicjatywy prof. dr hab. Marii Przetacznikowej oraz dr hab. Grażyny Makiełło-Jarży. W zamyśle inicjatorek miała być miejscem, w którym teoria i praktyka psychologicznej pracy z dziećmi będą się przenikać i łączyć.
Od momentu powstania, przez 20 lat Pracownią kierowała dr hab. Grażyna Makiełło-Jarża, której Pracownia w dużej mierze zawdzięcza swój styl pracy i do dziś aktualne zasady funkcjonowania. Chyba najważniejsza z nich to objęcie całościową opieką psychologiczną dzieci i ich rodzin, przy współpracy z nauczycielami. Szczególnie duże znaczenie przywiązywane jest do wczesnego wykrywania nieprawidłowości rozwoju u dzieci, by możliwie szybko podjąć stosowne formy pomocy. Celem było więc stworzenie możliwie szerokiej opieki psychologicznej nad dziećmi w naturalnym dla nich środowisku, jakim jest szkoła. Z drugiej strony w Pracowni prowadzone były zajęcia dydaktyczne dla studentów psychologii przez pracowników Zakładu Psychologii Rozwojowej i Wychowawczej, w początkowym okresie prowadziły je m.in. dr Ewa Szurek-Skwierawska i dr Aniela Kaczanowska. Podejmowane były również badania naukowe, by Pracownia stała się znaczącym ośrodkiem badań i miejscem dyskusji nad narzędziami psychologicznymi stosowanymi w diagnozie i terapii dzieci. Dr Ewa Szurek-Skwierawska miała również znaczący wpływ na działanie Pracowni w zakresie wczesnego wykrywania i pomocy dzieciom z deficytami w rozwoju poznawczym. Przez kilka lat, na przełomie wieków, najbardziej ożywiona była współpraca naukowa z naszym absolwentem dr Marcinem Szczerbińskim, wówczas pracującym w Uniwersytecie w Sheffield; dotyczyła ona przyczyn dysleksji oraz narzędzi jej diagnozowania.
W zespole osób zakładających Pracownię w Szkole Podstawowej nr 19 (z którą Instytut współpracował do roku 2001) były wśród pracowników Zakładu, ówczesne absolwentki psychologii – mgr Ewa Nowak oraz mgr Wanda Papugowa. Mgr Ewa Nowak pracująca do 2013 roku, była i jest nie tylko znakomitym diagnostą, lecz również specjalistką w zakresie terapii dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce. Jej zaangażowanie i fachowość służyły przez wiele lat nie tylko dzieciom, lecz w ostatnim czasie również studentom, którzy pod jej kierunkiem prowadzili zajęcia stymulujące rozwój uczniów.
W lutym 2001 roku Pracownia zmieniła swoją lokalizację na obecną, ponieważ Szkoła Podstawowa nr 19 została przekształcona w gimnazjum po ówczesnej reformie edukacji. Od tego czasu do października 2020 roku pracownią kierowała dr Jadwiga Wrońska, pracująca w Instytucie Psychologii jako starszy wykładowca. Dr Jadwiga Wrońska prowadziła przez 20 lat zajęcia z przedmiotu obowiązkowego ”Diagnoza psychologiczna. Moduł Testy”. W Pracowni prowadziła autorskie kursy „Dysleksja a zaburzenia poznawcze u dzieci”, „Diagnoza inteligencji dzieci i młodzieży”, „Lęk, nadpobudliwość i agresja u dzieci” oraz praktykę „Zaburzenia u dzieci - diagnoza i pomoc” przygotowując studentów psychologii do pracy z dziećmi, zwłaszcza w obszarze diagnozy nieprawidłowości rozwoju, ale również w sposobach przekazywania wniosków z badań i formułowania opinii psychologicznych. W latach 2008 do 2018 była opiekunem ścieżki specjalizacyjnej „Psychologia kliniczna dziecka” w Instytucie Psychologii UJ. W latach 2012-2016 była członkinią Komisji ds. Testów Psychologicznych przy Komitecie Psychologicznym PAN. Jadwiga Wrońska jest autorką publikacji na temat dysleksji oraz tekstów dotyczących kontrowersji w badaniach nad emocjami (gł. nad wstrętem). Jej zajęcia dydaktyczne były zawsze wysoko oceniane przez kolejne roczniki studentów, a w latach 2009, 2011 i 2012 otrzymała nagrody JM Rektora UJ za osiągnięcia dydaktyczne. Jako kierownik udoskonaliła model funkcjonowania Pracowni Psychologii Dziecka oraz sposoby współpracy ze szkołą. Między innymi dzięki jej działaniom współpraca ta jest harmonijna – dzieci uzyskują diagnozę i opiekę psychologiczną, nauczyciele wsparcie w codziennej pracy, a studenci psychologii możliwość nabywania umiejętności psychologicznych; ponadto uczą się postawy etycznej, tak istotnej w pracy psychologa.
W październiku 2020 roku odbyło się zdalne (z uwagi na pandemię) pożegnalne spotkanie dr Jadwigi Wrońskiej z koleżankami i kolegą z Zakładu. W imieniu pracowników symboliczny prezent został wręczony dr. Jadwidze Wrońskiej przez prof. Martę Białecką-Pikul w parku Kościuszki (patrz: Galeria).